Niektóre leki mogą powodować zaburzenia widzenia. Jeżeli objawy te występują w trakcie zleconego leczenia traktujemy je jako działanie niepożądane. Zaburzenia widzenia które są wynikiem przyjmowania leków maja zróżnicowany mechanizm powstawania. Wiele leków ma wpływ na wzrok, powieki, spojówki, gałki oczne, rogówkę, siatkówkę, mięśnie oka, nerw wzrokowy. Zaburzenia widzenia mogą powstawać w mechanizmie zaburzenia fizjologii oka lub ośrodkowego systemu nerwowego.
Przedstawię często spotykane zaburzenia widzenia spowodowane lekami i spróbuję opisać popularne zespoły i objawy zaburzeń wzroku.
- Zaburzenia akomodacji wzroku. Nasze oko potrafi „ustawiać ostrość”. Nastawność wzroku nazywamy zdolnością akomodacji. Ssaki maja zdolność zmiany kształtu soczewki oka, skutkuje to zmianą ogniskowej soczewki czyli zdolności skupiającej. Ludzkie oko akomoduje, czyli ustawia ostrość przy obserwowaniu przedmiotów oddalonych od oka w przedziale od 10 cm do 6 metrów. Zaburzenia akomodacji zwykle objawiają się jako nieostre widzenie. Do leków które często powodują zaburzenia akomodacji należą: Atropina, leki przeciwjaskrowe, leki stosowane w chorobie parkinsona, neuroleptyki czyli potocznie leki psychotropowe oraz leki przeciwdepresyjne.
- Zespół suchego oka. To często zgłaszana dolegliwość, zwana zespołem oka biurowego lub komputerowego. Spowodowany niedostatecznym nawilżeniem oka, niedoborem łez, które powoduje wysychanie rogówki i spojówki. Objawia się pieczeniem, swędzeniem oczu, uczuciem ciała obcego pod powiekami, piasku. Często nasilenie objawów obserwujemy w godzinach porannych. Może być spowodowany również przez leki. Do leków często powodujących zespól suchego oka należą: beta-blokery – leki bardzo często stosowane w kardiologii, leczeniu choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, leki hormonalne – głównie stosowane w HTZ czyli Hormonalnej Terapii Zastępczej, pochodne witaminy A stosowane w leczeniu niektórych postaci trądziku, bardzo popularna grupa leków przeciwhistaminowych stosowanych w terapii alergii, leki przeciwdepresyjne, Ranigast stosowany w leczeniu choroby wrzodowej, leki moczopędne.
- Zaćma polekowa. Choroby układowe, przewlekłe często wymagają chronicznego przyjmowania steroidów, które mogą powodować zaćmę.
- Gromadzenie barwnika w rogówce, spojówkach. Może mieć różne nasilenie i konsekwencje, często objaw znika po zaprzestaniu przyjmowania leku ale może być trwały i uszkadzać oko trwale. Do leków powodujących przebarwienia w obrębie oka należą: Amiodaron, Chlorochina i hydroxychlorochina, preparaty złota, Indometacyna, Chloropromazyna, Tiorydazyna.
- Uszkodzenie nerwu wzrokowego. Toksyczne uszkodzenie nerwu wzrokowego to często trwałe uszkodzenie wzroku. Uszkodzenie lub zapalenie nerwu wzrokowego mogą powodować: antybiotyki, Metronidazol, Penicyliny, Streptomycyna, Izoniazyd, Etambutol, Chlorochina i hydroxychlorochina, Amiodaron.
- Pozostałe syndromy i symptomy: światłowstręt, wylewy krwi pod-spojówkowe oraz do siatkówki, krwawienia do komory przedniej, ciała szklistego, silny ból, błyski przy ruchach gałek ocznych, mroczki centralne i paracentralne, zwężenie pola widzenia, idiopatyczna miastenia mięśni oka, dwojenie i opadanie powiek, ubytki w polu widzenia centralne i boczne, zaburzenia widzenia barwnego, zmierzchowego, krótkowzroczność, zez, mikropsje, makropsje, napady ruchów rotacyjnych gałek ocznych, ruchy okrężne tychże. Wymienione objawy mogą być wywołane przez wiele leków.
Jeżeli obserwujemy działania niepożądane leków pod postacią ww objawów należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem prowadzącym terapie.
Wzrok jest uważany za najważniejszy ze zmysłów.
Często objawy ustępują po przerwaniu lub zmianie leczenia.
Zawsze należy rozważyć potencjalne korzyści z leczenia przy ewentualnych zagrożeniach. Np w przypadku farmakologicznego leczenia depresji często spotykamy się z zaburzeniami widzenia. Oceniamy głębokość zaburzeń depresyjnych, możliwość zmiany terapii, mnogość leków przeciwdepresyjnych daje nam szeroki wybór postępowania. Starsze leki typu Amitryptyllinum są uważane za bardzo skuteczne jednak obciążone licznymi objawami niepożądanymi. Nowsze generacje np SSRI są dobrze tolerowane i rzadko powodują przykre objawy uboczne.